Krwotok – Pierwsza Pomoc

Krwotok jest jednym z najczęściej występujących stanów wymagających od świadków natychmiastowej reakcji. Szybkość działania ma w tej sytuacji znaczenie krytyczne, bo opóźnienie udzielenia pomocy może skutkować utratą życia.

W postępowaniu z krwotokami niezwykle istotną rolę odgrywa czas.
Do zatrzymania krwotoku przystępujemy jak najszybciej, sprawnie oraz konsekwentnie.

Szybkie oraz precyzyjnie ukierunkowane działanie może pomóc uratować życie, tym bardziej, że krwotoki występują w życiu stosunkowo często. Dlatego warto mieć przy sobie parę rękawiczek ochronnych, jak również mieć porządnie skompletowane wyposażenie apteczki samochodowej. W dobie XXI wieku występuje także możliwość zainstalowania informacji dotyczących postępowania w razie krwotoku oraz odmiennych stanach zagrożenia życia w swoim telefonie komórkowym.

Główną i zarazem pierwotną przyczyną śmierci ofiar urazu w pierwszych minutach w okresie przedszpitalnym i kilku kolejnych godzinach w okresie leczenia szpitalnego jest krwotok. Bardzo niebezpiecznym objawem w wyniku masywnego krwawienia jest wstrząs hipowolemiczny, który odpowiednio niezabezpieczony konsekwentnie prowadzi do krytycznego stanu poszkodowanego.

Pierwsza pomoc na miejscu wypadku

Wypadki jak i obrażenia należą do znaczących, poważnych problemów zdrowotnych, ekonomicznych oraz społecznych obecnego stulecia. Opierając się na danych WHO, co roku na świecie urazów doznaje prawie 75 milionów ludzi. Ponad 23% ofiar urazów ginie lub doznaje trwałego uszczerbku na zdrowiu. W ogólnej statystyce częstości zgonów w Polsce, urazy zajmują trzecie miejsce. Wyprzedzają je jedynie choroby układu krążenia i nowotwory. Śmiertelność pourazowa w Polsce wynosi około 30 tysięcy rocznie, z czego 6-7 tysięcy ludzi ginie na drogach. Pozostałe zgony występują między innymi w następstwie agresji i autoagresji.

Znaczącym zjawiskiem występującym u osób poszkodowanych w wyniku zdarzeń i wypadków losowych jest pojawienie się objawów wstrząsu.

W ostatnich latach narasta nie tylko liczba ofiar śmiertelnych wypadków, ale i również liczba osób z kalectwem pourazowym. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, w Polsce jest około 7 milionów ludzi niepełnosprawnych, z czego połowa otrzymała grupę w konsekwencji urazów.

Poszkodowanymi w wyniku wypadków komunikacyjnych są z reguły osoby młode
w wieku do 44 lat. Właściwie kluczowy problem polega na tym, iż w tej grupie urazy
i obrażenia powodują całkowicie główną przyczynę zgonów. Dodatkowo, też w tym przedziale wiekowym, w wyniku urazów umiera znacznie więcej osób, niż z powodu nowotworów i chorób układu krążenia razem wziętych i też tyle samo, co z powodu wszystkich innych przyczyn.

Epidemiologia zdarzeń drogowych w naszym kraju jest sprawą corocznych omówień
w Komendzie Głównej Policji. Z tych danych wynika, iż w ciągu jednego roku dochodzi średnio do od około 50 do 60 tysięcy wypadków, w których rożnych rodzaju urazów
i obrażeń ulega od 60 do 70 tysięcy ludzi, a śmierć na miejscu ponosi od 5 do ponad 6 tysięcy ofiar tych wypadków.

Postępowanie na miejscu wypadku

Dlatego tak ważna jest szybka interwencja i działanie na miejscu zdarzenia osób postronnych, ratowników medycznych czy strażaków gdyż prócz wstrząsu urazowego jak
i towarzyszącemu mu krwotokowi znacznie groźniejsze jest pojawienie się i rozwinięcie właśnie wstrząsu krwotocznego czyli hipowolemicznego.

Wśród poszkodowanych z urazami wielomiejscowymi oraz wielonarządowymi, którzy przeżywają i trafiają do najbliższego Szpitalnego Oddziału Ratunkowego (SOR-u), 2/3 znajduje się w stanie zagrożenia życia w wyniku wstrząsu krwotocznego, ostrej niewydolności oddechowej, ciężkich obrażeń ośrodkowego układu nerwowego lub też kombinacji zaburzeń tych układów. Urazowy wstrząs krwotoczny, który jest rezultatem niebezpiecznej redukcji objętości krwi krążącej oraz uszkodzenia tkanek, wywołuje aktywacje reakcji zapalnej i układu krzepnięcia, co prowadzi do niedotlenienia tkankowego, niewydolności wielonarządowej i ostatecznie jest przyczyną zgonu.

Skład i rola krwi jako głównego nośnika tlenu w organizmie

Fundamentem zdrowia każdego organizmu jest odpowiednia ilość oraz jakość krwi.
Krew jest płynną tkanką znajdującą się w stałym ruchu, dzięki temu gwarantuje bliski związek między wszystkimi narządami oraz komórkami organizmu. Wraz z płynem tkankowym stwarza środowisko wewnętrzne organizmu, którego celem jest zaspokajanie potrzeb gazowych, elektrolitowych, energetycznych, wodnych, witaminowych, oraz osłonowych indywidualnych komórek. Krew napełnia krwioobieg i jest ograniczona od innych tkanek organizmu warstwą komórek śródbłonka naczyniowego o powierzchni około 100m2 i masie 1 kg. Częściowo magazynowana jest w zbiornikach krwi ( sieć naczyń wątroby oraz śledziony, naczynia warstwy podbrodawkowej skóry), a trochę wyłączona z krwioobiegu do którego może być z powrotem dołączona w stanach na przykład hipowolemii po masywnej utracie krwi. Pełna objętość krwi, która napełnia łożysko krwionośne stanowi 1/16 do 1/13 masy ciała czyli 6-7% (70 ml/kg/mc).

Krew składa się z komponenty płynnej nieupostaciowanej (z osocza) i zawieszonych w niej elementów upostaciowanych (morfotycznych). Odsetkowo elementy morfotyczne stanowią około 45%, kiedy na osocze przypada ok. 55%. Krew jest nieprzezroczystym płynem, zabarwionym na kolor czerwony, który zostawiony przez jakiś czas w naczyniu rozdziela się na 2 warstwy. W dolnej warstwie, na skutek większej gęstości względnej, koncentrują się komórki krwi :

• krwinki czerwone – zwane erytrocytami (produkowane przez szpik kostny, krążą we krwi obwodowej około 120 dni)
• płytki krwi – zwanymi trombocytami (w 1 mm3 krwi znajduje się średnio 250000 trombocytów, krążą one we krwi średnio 8-10 dni) pełnią one istotną rolę w tamowaniu drobnych krwawień po uszkodzeniu naczynia (włosowatego) płytki skupiają się w tym miejscu i zaczynają zlepiać się zamykając mechanicznie miejsce uszkodzenia. Po agregacji trombocyty pękają uwalniając serotoninę oraz tromboksan, które wywołują zwężenie naczyń krwionośnych
• krwinki białe – zwane leukocytami (znajdują się w krwi obwodowej w liczbie ok. 4000 - 10000 ( średnio 7500) w 1 mm3 )
• granulocyty – obojętnochłonne , kwasochłonne i zasadochłonne
• agranulocyty – limfocyty oraz monocyty

Płynna warstwa górna o opalizującym żółtawym zabarwieniu, nazywa się osoczem. Jest wewnątrznaczyniową frakcją płynu zewnątrzkomórkowego, którego objętość wynosi około 5% masy ciała a więc u człowieka ważącego 70 kg objętość osocza wynosi 3500ml. W skład osocza wchodzi głownie woda (91-92%) oraz rozpuszczone w niej substancje stałe (8-9%), które można podzielić na :

• białka
• składniki nieorganiczne
• składniki organiczne
• produkty wydzielania wewnętrznego , przeciwciała, enzymy.

Krew i chłonka odgrywają ważną funkcję transportową jak i obronną w ustroju. Przenosi tlen oraz dwutlenek węgla, substancje odżywcze ( aminokwasy, glukozę, lipidy, ), jony ( sód, potas, wapń, jony wodorowęglanowe ), produkty przemiany materii ( mocznik ), hormony oraz rozprowadza ciepło w organizmie. Osocze utrzymuje stałość środowiska wewnętrznego (pH, temperatura, skład chemiczny, ciśnienie osmotyczne, stabilność koloidów i zawiesiny komórek, lepkość, napięcie powierzchniowe). Jest ono przenośnikiem substancji w wymianie składników tkankowych ( hormony, witaminy, aminokwasy, enzymy, końcowe produkty przemiany materii).

Główne funkcje krwi to :

• utrzymuje homeostazę czyli stałe środowisko wewnętrzne
• oddychanie – krew przenosi tlen z powietrza zawartego w pęcherzykach płucnych do tkanek i odwrotnie – CO2 z tkanek do pęcherzyków
• odżywianie- transportuje substancje odżywcze będące produktami energetycznymi i budulcowymi (glukoza, tłuszcze, aminokwasy) które ulegają wchłonięciu z przewodu pokarmowego i z magazynów ustrojowych (tkanka tłuszczowa, wątroba) i drogą krwi są rozprowadzane do tkanek
• czynność hydrodynamiczna – wyrównanie ciśnienia osmotycznego i stężenia jonów H+. Krew wypełnia naczynia małego i dużego krwioobiegu i umożliwia krążeniu spełnianie jego wielu ważnych życiowo zadań (izoosomia, izohydra ) we wszystkich tkankach
• udział w mechanizmach obronnych – w kład krwi wchodzą leukocyty, stanowiące ruchome jednostki układu obronnego organizmu typu komórkowego, odznaczające się właściwościami żernymi w stosunku do drobnoustrojów oraz substancje białkowe – przeciwciała, należące do immunoglobulin, które tworzą odporność humoralną. Pomaga w eliminacji produktów przemiany drobnoustrojów, szczególnie różnych toksyn bakteryjnych. Dzięki tym mechanizmom krew stanowi zaporę przed przenikaniem drobnoustrojów i obcych substancji do środowiska wewnętrznego organizmu
• transport witamin i hormonów – transportuje witaminy wchłonięte przez układ pokarmowy oraz hormony zsyntetyzowane w organizmie i wydzielane przez różne gruczoły dokrewne wpływając w ten sposób na zmianę aktywności wrażliwych na ich działanie komórek, tkanek i narządów
• regulacja temperatury ciała – głównie woda zawarta w krwi, stosunkowo duże ciepło właściwe, wysokie przewodnictwo cieplne i wysokie utajone ciepło parowania czynią z niej doskonały regulator cieplny. Dzięki stałemu ruchowi i łatwości przemieszczania w ustroju, krew wyrównuje różnice temperatur występujące pomiędzy różnymi narządami, przenosząc ciepło z tkanek głębiej położonych do bardziej powierzchniowych i z narządów o większej aktywności metabolicznej i wyższej temperaturze do narządów o mniejszej aktywności i niższej temperaturze.

Definicja i Rodzaje krwotoku

Ażeby określić czym jest krwotok należało by zdefiniować czym jest krwotok a czym krwawienie. Krwotok to ubytek krwi związany z uszkodzeniem ciągłości naczyń krwionośnych w wyniku urazu czy też w przebiegu chorób ogólnoustrojowych, takich jak rak płuc, wrzody żołądka, gruźlica, żylaki przełyku czy dwunastnicy oraz hemofilia (choroba polegająca na osłabieniu przebiegu krzepnięcia krwi). Tymczasem o krwawieniu mówimy wtedy gdy pojawia się wolny wypływ krwi, który jest wynikiem uszkodzenia drobnych naczyń krwionośnych.

Krwotoki można podzielić ze względu na rodzaj uszkodzonych naczyń (tętnicze, żylne i miąższowe) lub na miejsce gromadzenia się krwi (zewnętrzne i wewnętrzne). Krwotoki dzieli się również na duże i małe. Małe krwotoki nie potrzebują zazwyczaj fachowej pomocy i ustępują automatycznie, gdy stworzy się skrzep. Natomiast krwotoki duże muszą być szybko zatrzymane, gdyż w przeciwnym razie może dojść do najgroźniejszych powikłań krwotoków – wstrząsu i śmierci w wyniku wykrwawienia.

Krwotok może być spowodowany:

• powstaniem rany;
• przerwaniem ciągłości naczynia zmienionego w wyniku choroby - które nie zniosło ciśnienia wypływającej krwi.

Za groźny dla życia ludzkiego przyjmuję się ubytek 1⁄3 objętości krążącej krwi w szybkim czasie (u dorosłego człowieka jest to około 1,5-2 l). Uszkodzenie takich naczyń jak tętnica udowa, ramienna czy szyjna może wywołać śmierć w ciągu kilku minut. Jednak jeżeli krwawienie nie jest szybkie, poszkodowany może przetrwać choćby ubytek połowy objętości krążącej krwi. W przypadku pojawienia się krwotoku zewnętrznego niezwykle kluczowe jest oszacowanie przez ratownika ilości straconej krwi – jest to przydatne szczególnie wtedy, gdy ciężko jest określić typ uszkodzonego naczynia lub gdy jednocześnie uszkodzone są liczne naczynia.

Oszacowanie to pozwala równocześnie na dobranie odpowiednich działań ratowniczych. Ocena ilości wynaczynionej krwi w krwotokach wewnętrznych jest z reguły bardzo trudna lub niemożliwa, ponadto w tym wypadku objętość krwi nie ma tak głównego znaczenia, ponieważ nawet nieznaczny wylew krwi do narządów wewnętrznych, np. do mózgu, może spowodować niebezpieczne dla życia następstwa.

Ze względu na rodzaj uszkodzonego naczynia krwionośnego:

• Krwotok tętniczy. Skutkiem wystąpienia tego krwotoku jest uszkodzenie naczynia tętniczego. W tych naczyniach panuje wysokie ciśnienie, dlatego też krew może wydobywać się z rany z siłą tym mocniejszą , im większą średnicę ma uszkodzone naczynie. Krwotoki tętnicze są dużo bardziej dramatyczne niż żylne. Ściana tętnic jest aczkolwiek sprężysta i może się odruchowo kurczyć, dlatego ubytek krwi bywa mniejszy. Wynaczyniona krew tętnicza jest z reguły żywoczerwona ze względu na sporą zawartość tlenu, który niesie w erytrocytach.
• Krwotok żylny. Powstaje w wyniku uszkodzenia żyły. Krew jest ciemnoczerwona (ma sporą zawartość CO2 ), wydostaje się wolnym, jednostajnym strumieniem, którego szybkość jest uzależniona od rozmiaru naczynia. Uszkodzenie sporej żyły może być bardziej groźne, niż uszkodzenie tętnicy, gdyż ściany naczyń żylnych są wiotkie i mogą bezwolnie rozszerzać się, powodując zwiększoną utratę krwi.
• Krwotok miąższowy. Jeśli nastąpi uszkodzenie naczyń włosowatych, przerwanie mięśni, uszkodzenie narządów wewnętrznych, zdarcie i oddzielenie skory, to dochodzi do krwotoków miąższowych. Ich cechą charakterystyczną jest krwawienie na całej uszkodzonej powierzchni.

W praktyce ratownika medycznego często można spotkać się z mieszanym typem krwawienia, czyli tętniczo – żylnym.

Ze względu na miejsce gromadzenia się wynaczynionej krwi:

• Krwotok zewnętrzny. Jest to krwotok łatwy i szybki do rozróżnienia i dobrze widoczny. Objawami ogólnymi krwotoku są: zimny pot, przyspieszenie akcji serca, bladość skóry, szum w uszach, mroczki przed oczami i niepokój, ogólne osłabienie a w wyniku masywnego krwotoku – spadek ciśnienia krwi i utrata przytomności.
• Krwotok wewnętrzny. Rozpoznanie krwotoku wewnętrznego może być znacznie trudniejsze niż zewnętrznego. Podejrzenie może nasuwać: siniak, opuchnięcie, bolesność przy lekkim ucisku, wydzieliny podbarwione krwią (wymioty lub mocz), zwiększenie obwodu brzucha i zasinienie pod łukiem żebrowym czy też złamania zamknięte. Krwotokom wewnętrznym ulegają dość często poszkodowani z wypadków komunikacyjnych. Poza tym mogą pojawić się takie same symptomy ogólne jak w wyniku krwotoku zewnętrznego.

Bardzo istotne jest by mieć w pamięci, że krwotok może przyjmować przeróżne formy, a najistotniejszy podział od którego zależą czynności ratunkowe to krwotok niemożliwy do przedszpitalnego powstrzymania oraz krwotok możliwy do opanowania. Przytrafia się, że poszkodowany z niegrożącą życiu raną na jednej z kończyn, wygląda wizualnie efektowniej jak ofiara bez widocznych gołym okiem urazów, lecz z powstającym zagrażającym życiu wstrząsem na skutek wewnętrznego krwotoku.

Przyczyny krwotoków

1. Rany

Rana (po łać. vulnus )– definicja ta wyraża przerwanie ciągu tkanki utworzone w wyniku mechanicznego urazu. Do głównych właściwości rany należy: krwawienie, uczucie bólu otwarcie brzegów rany. Rozpoznaje się następujące typy ran: otarcie naskórka, rana powierzchowna oraz głęboka.

Rany powstają na skutek działania:

• • czynników mechanicznych, które powodują rany cięte, rąbane, kłute, tłuczone, postrzałowe.
• • czynników termicznych, które wywołują oparzenia czy odmrożenia,
• • czynników chemicznych, które wywołują oparzenia chemiczne, martwicę bądź rozpuszczenie tkanek,
• • czynników elektrycznych, które wywołują oparzenia oraz zwęglenia tkanek

Biorąc za miarę przyczynę urazu jak i wygląd zranienia można przeprowadzić następującą klasyfikację: rana cięta, kłuta, tłuczona, szarpana kąsana oraz miażdżona. Z punktu widzenia pomocy przedszpitalnej główną ważność ma różnicowanie ran na krwawiące, które potrzebują tymczasowego zatamowania krwi oraz nie krwawiące potrzebujące nałożenia jedynie osłaniającego opatrunku.

Oszacowując stan zagrożenia zdrowia czy życia poszkodowanego, należy wziąć pod uwagę:

• lokalizację rany (przy jakich narządach, ścięgnach czy większych naczyń krwionośnych znajduje się to zranienie)
• rozmiar zranienia (powierzchnia zranienia, rozległość)
• głębokość, kształt i wygląd krawędzi rany – jest uzależnione od nasilenia pracy oraz ostrości narzędzia.

Krawędzie rany w zależności od warunków, w jakich powstała, mogą być:

• głębokie oraz równe
• poszarpane,
• stłuczone,
• porozrywane, z elementami ciał obcych.

Rodzaje ran :

Rana cięta jest to zranienie utworzone w wyniku poczynania ostrych przedmiotów (z reguły noży). Jest zadana przez przeciągnięcie ostrza po powierzchni skóry, a nie wbicia. Rany te mogą być przeróżnej głębokości oraz szerokości, często dochodzi do okaleczenia ścięgna. Wszystkie rany trzeba ochronić w celu ochronnym. Najczęściej stosowane są środki takie jak woda utleniona, natomiast jodyna może służyć tylko do posmarowania skóry dookoła rany. Chociaż i w tym przypadku lekarze są sceptyczni co do wykorzystania tej metody. Jeśli zranienie jest groźne, a krwawienie bardzo mocne trzeba posłużyć się opatrunkiem uciskowym, i zgłosić się do lekarza. Rany cięte z reguły dają się bardzo dobrze opatrzyć. Nieraz nie jest potrzebne nawet szycie, zamiast którego lekarze wykorzystują specjalne klamry do łączenia brzegów rany.

Charakterystyczne dla tego typu uszkodzeń są:

• równe krawędzie zranienia,
• intensywne krwawienie z rany,
• brak jest urazu tkanki sąsiadującej z raną.

Krwawienie jest dość mocne. Niewielkie rany tego typu z reguły zabliźniają się bez większych trudności. Trudne są też głębsze przecięcia stawów oraz palców. Występuje albowiem groźne uszkodzenie nerwów bądź rozerwania ścięgien.

Algorytm w przypadku drobnych, powierzchownych ran ciętych:

• Przez jakiś czas ułatwić krwawienie aby wypłukać zanieczyszczenia oraz zarazki.
• odkazić ranę.
• osłonić ranę typowym materiałem opatrunkowym.
• Mocniejsze krwawienie należy zatrzymać uciskiem z zewnątrz. W tym celu należy mocno przytknąć do rany oraz ucisnąć złożony kompres gazowy bądź zwiniętą opaskę z gazy.

Rana kłuta cechuje się bardzo małym obrażeniem powierzchni widocznym na skórze, ale groźnymi niekiedy uszkodzeniami wewnętrznymi organizmu. Przerwa w skórze jest mała, krwawienie zewnętrzne nieznaczne, tymczasem krwawienie wewnętrzne może być już bardzo obfite, w zależności od rozmiaru oraz typu uszkodzonych naczyń krwionośnych bądź organów. Takie rany występują na skutek poczynania ze sporą siłą z ostro zakończonymi przedmiotami. Rany te z reguły na pierwszy rzut oka nie wydają się niebezpieczne, jednakże w praktyce jest całkiem inaczej. Są głębokie a w ich wyniku mogą ulec uszkodzeniu narządy wewnętrzne, które mogą się skończyć późniejszymi powikłaniami. Niebezpieczne są rany w okolicy klatki piersiowej oraz jamy brzusznej, w wyniku możliwości uszkodzenia narządów wewnętrznych (przebicie ścięgna może powodować jego całkowitą dysfunkcję, przebicie mięśnia może skutkować uszkodzeniem żyły czy tętnicy, czego następstwem może być wewnętrzny wylew bądź krwotok, a uszkodzenie takich narządów jak serce czy wątroba może być przyczyną szybkiego zgonu).

Życie takiej osoby, która została ukłuta jest jak najbardziej zagrożone. Rany kłute są więc wyjątkowo groźne dla życia oraz zdrowia. Po opatrzeniu rany oraz odpowiednim ułożeniu poszkodowanego w zależności od miejsca urazu, należy zadbać o jak najszybszą pomoc medyczną. Konieczne jest jak najszybsze opatrzenie rany przez lekarza chirurga .

Rana szarpana (inaczej zwana darta) - powstająca w następstwie udziału zakrzywionego narzędzia o kanciastej, tępej, często zardzewiałej oraz zabrudzonej krawędzi ( bosak, hak drut, sęk, siatka czy gwóźdź,) godzącego skośnie bądź stycznie do powierzchni ciała. Ma niesymetryczny kształt oraz, nierówne i poszarpane krawędzie. Wewnątrz rany są widoczne nieraz fragmenty oderwanych tkanek. W rezultacie zainfekowania spowodowanego przez udział uszkodzonych, martwych tkanek rana goi się źle oraz pozostawia spory ślad (bliznę). Krwawienie jest bardziej obfite. W przypadku urwania sporego fragmentu skóry, trzeba go ostrożnie przytknąć na swoje miejsce, opatrzyć oraz szybko udać się do lekarza.

Rana tłuczona - powstająca w wyniku zadziałania tępego narzędzia o sporej powierzchni jak młota, cegły uderzającej prostopadle do powierzchni ciała z bardzo sporą siłą. Jej typowe cechy to nieregularność krawędzi otartych z naskórka, nieregularny wygląd i uszkodzenie otaczających tkanek tj. siniec, stłuczenie, obrzęk.

Przeważnie rany tłuczone występują w częściach ciała, w których między skórą a kością nie ma dostatecznej wyściółki ( na głowie lub na kości piszczelowej).

Krawędzie ran, tłuczonych oraz szarpanych nie są gładkie, ale wystrzępione. W przypadku ran miażdżonych i tłuczonych nierzadko widoczne są przebarwienia (krwiaki). Na skórze widoczne są one jako podbiegnięcia krwawe (siniaki). Gojenie jest wolne, gdyż tkanka dookoła rany ulega często martwicy jak i jest wrażliwa na zakażenia.

Najczęściej rany te tyczą się okolicy głowy. W wyniku znikomej ilości tkanki podskórnej nad kośćmi czaszki są one wystawione na pęknięcia czy złamania. Następnym miejscem na ciele, w którym urazy powodujące rany tłuczone mogą być wyjątkowo groźne jest jama brzuszna. Okryta jest ona wolną, luźną skórą, która z reguły nie pęka i mięśniami brzucha, które nie zawsze są na tyle silne, by uchronić wewnętrzne organy.

W przypadku ran szarpanych okalająca tkanka jest zazwyczaj mniej uszkodzona. Tkanka podskórna oraz mięśnie ulegają zmiażdżeniu, co wskazuje na uszkodzenie struktur komórkowych, naczyń jak i nerwów na dosyć sporej powierzchni dookoła naruszonej skóry. Jest to najłatwiejszy sposób odróżnienia rany tłuczonej od ciętej w szczególności, gdy pęknięcie jest linijne.

Uniwersalną właściwością tych 4 rodzajów ran jest zwiększone ryzyko zainfekowania z uwagi na postrzępione krawędzie rany. W przypadku ran szarpanych zagrożenie jest znacznie wyższe, gdyż powstają one często w wyniku działania starych oraz brudnych przedmiotów

Rana postrzałowa- spowodowana na skutek wystrzelonego pocisku z broni palnej bądź poprzez fragment eksplodującego naboju. Pocisk bądź odłamek może zostać w tkankach (rana ślepa) lub też przedziurawić je na wylot (rana przestrzałowa). Rana wejściowa kuli jest niewielka oraz równa, jednak rana wyjściowa jest duża, o postrzępionych krawędziach.

W wyniku rany postrzałowej dochodzi do obrażeń nerwów, naczyń krwionośnych oraz organów wewnętrznych. W związku z jej głębokością i miejscem powstania mogą jej towarzyszyć urazu nerwów, mięśni, naczyń krwionośnych, ścięgien, kości oraz innych narządów jak również bolesność, co może być czynnikiem wstrząsorodnym. Bolesność jest wynikiem obrażeń drobnych zakończeń nerwowych w skórze a po zabezpieczeniu rany zazwyczaj mija. Masywne krwawienie związane jest z urazem dużych naczyń krwionośnych w głębszych warstwach skóry. Najmocniej krwawiącą okolicą skóry jest głowa. Ze względu na masywne krwawienie rany skóry wyglądają zazwyczaj bardzo dramatycznie i są niełatwe do zatrzymania.

Uraz oraz choroby jako przyczyna krwotoku wewnętrznego

Wewnętrzny krwotok to rodzaj krwotoku, którego powody to nie tylko obrażenia czy uszkodzenia ciała, lecz również schorzenia ogólnoustrojowe. Krwotok wewnętrzny może być symptomem na przykład wrzodów żołądka czy też stanów zapalnych płuc.

Nierzadko dowodzi także obecności nowotworów ( płuc, jelita grubego).

Krwotok wewnętrzny to sytuacja, w której krew nagle oraz w dużych ilościach wylewa się za naczynia krwionośne, zazwyczaj bez wypływu na zewnątrz organizmu. Do uszkodzenia ciągłości tętnic czy żył może dojść w wyniku obrażenia lub w przebiegu chorób ogólnoustrojowych jak rak płuc, gruźlica, żylaki przełyku, wrzód żołądka czy dwunastnicy jak i hemofilia. Wtedy wynaczynienie może pojawić się w jamie ciała (w opłucnej czy też otrzewnej), do przestrzeni wewnątrzczaszkowej, do narządów wewnętrznych (do płuc bądź wątroby), jak też do światła całego przewodu pokarmowego (od jamy ustnej do okolic odbytu).
Do krwotoku wewnątrzczaszkowego często dochodzi na skutek urazu (wypadku samochodowego czy upadku z ze znacznej wysokości). Często dochodzi również do automatycznego uszkodzenia znacznego naczynia w mózgu, co może być wynikiem między innymi nadciśnienia tętniczego oraz hipo i hiperglikemii.

Krwotok płucny zazwyczaj współtowarzyszy długotrwałym chorobom płuc, najczęściej nowotworom. Kolejnym istotnym wynikiem krwotoku płucnego są zapalne procesy, w tym zapalenia oskrzeli oraz płuc, jak również ropień płuca. Rzadko wynikiem krwotoku płucnego jest gruźlica. Intensywny, realny krwotok z płuc pojawia się dosyć sporadycznie (1%) i jest wynikiem zaburzeń krzepnięcia krwi, zapaleniem płuc bądź bezpośrednim uszkodzeniem płuc.

Krwotok z przewodu pokarmowego, to inaczej wydostanie się krwi do światła przewodu pokarmowego i dzieli się na krwotok z górnego odcinka, kiedy źródło krwotoku jest w obrębie przełyku, żołądka czy dwunastnicy, i na krwotok z dolnego odcinka, kiedy źródło krwotoku jest umiejscowione w jelitach. Podłożem krwawienia z górnego odcinka to z reguły wrzody żołądka bądź dwunastnicy, żylaki przełyku, choroba refluksowa przełyku, nadżerka, pęknięcie błony śluzowej żołądka w wyniku stanów zapalnych, rak przełyku, żołądka, zaburzenia krzepnięcia krwi, skazy krwotoczne. Natomiast krwotok z dolnego odcinka przewodu pokarmowego może świadczyć o żylakach odbytu, infekcyjnym zapaleniu jelit, polipach dolnych odcinków jelita grubego, uchyłków dolnych odcinków jelita grubego, nowotworach jelita grubego, nieswoistym zapaleniu jelit (choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego), jak również na uszkodzenia wątroby czy śledziony. Niekiedy na uszkodzenie nerek lub dróg moczowych. W tych obu sytuacjach do krwotoku przyczynić się może na stałe przyjmowane niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) nadużywanie alkoholu. Przyczyną mogą być również zaburzenia krzepnięcia krwi oraz skazy krwotoczne.

Oznaki krwotoku wewnętrznego zazwyczaj ujawniają się szybko, gdyż najczęściej prowadzi do wylewu krwi z naczyń do otwartych przestrzeni organizmu - przewodu pokarmowego czy też górnych dróg oddechowych. Gorzej, jeżeli dojdzie do wynaczynienia krwi do zamkniętych przestrzeni organizmu jak na przykład do jamy otrzewnej bądź jamy opłucnej. Wtedy ukazują się tylko symptomy związane ze wzrostem ciśnienia w tych przestrzeniach. Szczególnie groźny rozwój mają krwotoki wewnątrzczaszkowe i do worka osierdziowego. Dla wszystkich typów krwotoków wewnętrznych typowe będą objawy, jak obniżenie ciśnienia, zawroty głowy, bladość, omdlenie, potliwość, silne uczucie pragnienia. Inne symptomy mają związek z miejscem wynaczynienia oraz wielkością krwotoku. Typowymi objawami krwotoku wewnętrznego jest bladość skóry, osłabienie, przyspieszone oraz prawie niewyczuwalne tętno (nitkowate), znaczny spadek ciśnienia krwi, niepokój, mroczki przed oczami, zimne poty, szum w uszach, w części przypadków utrata przytomności. W sytuacji krwotoku wewnątrzczaszkowego swoistymi objawami będą nierówne źrenice, a w sytuacji krwotoku w górnej części układu pokarmowego wymioty fusowate. Z kolei krwawa oraz pienista plwocina będzie wskazywała na krwotok płucny.

• Z okoliczności wypadku oraz konkretnych symptomów można wydedukować, że chodzi o krwotok wewnętrzny:
• bolesność w okolicach brzucha (krwotok ze w wątroby bądź z śledziony).
• deformacja, obrzęknięcie raz bolesność uda i bariera w ruchomości kończyny mogą świadczyć o złamaniu kości udowej i masywny krwotok wewnętrzny.
• gdy poszkodowany jest we wstrząsie, jego przyczyną może być silny krwotok wewnętrzny.