Karta zgonu to dokument, który potwierdza fakt śmierci osoby i określa jej przyczynę. Karta zgonu jest niezbędna do załatwienia formalności związanych z pogrzebem, spadkiem, ubezpieczeniem czy emeryturą. Kto może wystawić kartę zgonu i jakie są warunki stwierdzania zgonu przez zespoły ratownictwa medycznego?

Stwierdzanie zgonu przez lekarza

Zgodnie z ustawą o cmentarzach i chowaniu zmarłych, stwierdzenie zgonu i wystawienie karty zgonu należy do kompetencji lekarza. Lekarz może stwierdzić zgon na podstawie badania zwłok lub dokumentacji medycznej. Lekarz może być lekarzem leczącym chorego w ostatniej chorobie albo lekarzem dyżurnym w szpitalu, przychodni lub domu opieki. Lekarz ma obowiązek stwierdzić zgon niezwłocznie po otrzymaniu zgłoszenia o śmierci osoby.

Stwierdzanie zgonu przez kierownika zespołu ratownictwa medycznego

Od 22 czerwca 2023 roku, na mocy nowelizacji ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym i ustawy o zawodzie ratownika medycznego oraz samorządzie ratowników medycznych, kierownik zespołu ratownictwa medycznego (ZRM) będzie mógł stwierdzić zgon i wystawić kartę zgonu, jeżeli zgon nastąpił w trakcie akcji medycznej. Akcja medyczna to działania podejmowane przez ZRM w celu udzielenia pomocy osobom w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego.

Kierownik ZRM może być pielęgniarką systemu lub ratownikiem medycznym, który posiada uprawnienia do wykonywania medycznych czynności ratunkowych. Kierownik ZRM musi mieć również ukończony kurs lub szkolenie medyczne i prawne aspekty stwierdzania zgonu, które trwa co najmniej 16 godzin i obejmuje m.in.:

• diagnostykę śmierci,
• procedury postępowania w przypadku stwierdzenia zgonu,
• dokumentację medyczną i prawną dotyczącą stwierdzenia zgonu,
• etykę zawodową i odpowiedzialność karną.

Kurs lub szkolenie musi być prowadzone przez podmiot posiadający akredytację Centrum Edukacji Medycznej.

Warunki stwierdzania zgonu przez kierownika ZRM

Stwierdzenie zgonu przez kierownika ZRM jest możliwe tylko wtedy, gdy spełnione są następujące warunki:

• śmierć osoby nastąpiła w trakcie akcji medycznej,
• nie ma podejrzenia popełnienia przestępstwa lub samobójstwa,
• nie ma konieczności przeprowadzenia sekcji zwłok,
• nie ma sprzeciwu rodziny lub opiekuna prawnego osoby zmarłej.

Jeżeli którykolwiek z tych warunków nie jest spełniony, kierownik ZRM musi wezwać lekarza do stwierdzenia zgonu.

Procedura stwierdzania zgonu przez kierownika ZRM

Procedura stwierdzania zgonu przez kierownika ZRM składa się z następujących kroków:

• kierownik ZRM dokonuje badania zwłok i stwierdza zgon na podstawie kryteriów medycznych,
• kierownik ZRM wypełnia kartę zgonu, w której podaje dane osobowe osoby zmarłej, datę i godzinę zgonu, miejsce zgonu, przyczynę zgonu i okoliczności zgonu,
• kierownik ZRM przekazuje kartę zgonu rodzinie lub opiekunowi prawnemu osoby zmarłej lub osobie upoważnionej przez nich,
• kierownik ZRM zgłasza zgon do rejestru zgonów prowadzonego przez urząd stanu cywilnego właściwy dla miejsca zgonu,
• kierownik ZRM sporządza raport z akcji medycznej, w którym opisuje przebieg udzielania pomocy i stwierdzania zgonu.

Korzyści i wyzwania stwierdzania zgonu przez kierownika ZRM

Stwierdzanie zgonu przez kierownika ZRM ma na celu usprawnić i uproszczyć procedurę stwierdzania zgonu w sytuacjach, gdy śmierć nastąpiła w trakcie akcji medycznej. Ma to przynieść korzyści zarówno dla rodzin osób zmarłych, jak i dla systemu ochrony zdrowia. Niektóre z nich to:

• skrócenie czasu oczekiwania na stwierdzenie zgonu i wystawienie karty zgonu,
• zmniejszenie obciążenia lekarzy i kosztów transportu zwłok do szpitala,
• uniknięcie niepotrzebnego cierpienia osób bliskich osoby zmarłej,
• uszanowanie godności osoby zmarłej i jej rodziny.

Jednocześnie stwierdzanie zgonu przez kierownika ZRM wiąże się z pewnymi wyzwaniami i ryzykami, takimi jak:

• konieczność zapewnienia odpowiedniego szkolenia i nadzoru nad kierownikami ZRM,
• konieczność zapewnienia odpowiedniej dokumentacji i rejestracji zgony,
• konieczność zapewnienia odpowiedzialności prawnej i etycznej kierowników ZRM,
• konieczność zapewnienia współpracy i komunikacji między kierownikami ZRM a lekarzami, urzędami stanu cywilnego i prokuraturą.

Podsumowanie

Stwierdzanie zgonu i wystawianie karty zgonu to ważne czynności, które mają znaczenie zarówno medyczne, jak i prawne. Od 22 czerwca 2023 roku, na mocy nowelizacji ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym i ustawy o zawodzie ratownika medycznego oraz samorządzie ratowników medycznych, kierownik zespołu ratownictwa medycznego będzie mógł stwierdzić zgon i wystawić kartę zgonu, jeżeli zgon nastąpił w trakcie akcji medycznej. Jest to rozwiązanie mające na celu usprawnić procedurę stwierdzania zgonu w sytuacjach, gdy śmierć nastąpiła poza szpitalem. Jednak wiąże się ono również z pewnymi warunkami, procedurami i wyzwaniami, które należy uwzględnić.